Η ίδρυση του οικισμού γίνεται από τους Λακεδαιμόνιους των 6ο μ.Χ. αιώνα. Ακολουθεί δημιουργία ενός οικισμού χαμηλότερα και σταδιακά αναπτύσσεται η πόλη, η οποία αποκτά μεγάλη στρατηγική σημασία.
Μετά από σύντομη παπική κατοχή περιέχεται στην Ενετική κυριαρχία το κυριαρχία το 1464. Το 1540 αρχίζει η περίοδος της Α’ Τουρκοκρατίας και η παρακμή που είχε αρχίσει συνεχίζεται εντονότερα. Το 1690 η πόλη παραδίδεται στους Ενετούς. Το 1715 οι Τούρκοι την ανακαταλαμβάνουν.
Το 1821 απελευθερώνεται πρώτη ανάμεσα στις οχυρές πόλεις της Πελοποννήσου. Σημαντικότερα μνημεία και αρχιτεκτονικά: ο οικισμός της Μονεμβασιάς διαιρείται σε δυο τμήματα, κάθε ένα από τα οποία βρίσκεται σε διαφορετικά επίπεδα και έχει ξεχωριστή οχύρωση.
Στην πάνω πόλη, ακατοίκητη σήμερα υπάρχουν λείψανα πολυάριθμων κτιρίων βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων. Εδώ βρίσκεται και η Αγία Σοφία, οκταγωνικός ναός με τρούλο που ταυτίζεται από τους ερευνητές με την μονή οδηγήτριας του 1150.
Στον οικισμό της κάτω πόλης, ο οποίος κατοικείται και σήμερα, τα ερειπωμένα κτίρια αναστηλώνονται υπό την εποπτεία της αρχαιολογικής υπηρεσίας. Περιβάλλεται από προστατευτικό τείχος σε σχήμα Π, με δυο πύλες στα ανατολικά και δυτικά και μια μικρή έξοδο προς τη θάλασσα.
Ελκόμενος Χρηστός: Τρίκλιτη θολοσκεπαστή βασιλική με τρούλο και νάρθηκα, χτιστό σύνθρονο και επισκοπικό θρόνο. Σημαντικές εικόνες μεταβυζαντινών χρόνων στο εσωτερικό.
Μουσουλμανικό Τέμενος: Κτίριο της Α’ Τουρκοκρατίας το οποίο μετατράπηκε σε Φράγκικη εκκλησία στην Ενετοκρατία, για να ξαναγίνει τζαμί τον 18ο αιώνα. Σήμερα στεγάζει την αρχαιολογική συλλογή.
Ναός Παναγίας Μυρτιδιώτισσας: Μονόκλιτη βασιλική με τρούλο χτισμένη γύρω στο 1700.
Ναός Αγίου Νικολάου: Τρίκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική με τρούλο του 1703.
Ναός Παναγίας Χρυσαφίτισσας: Τετράγωνη αίθουσα που στεγάζεται ολόκληρη με χαμηλό τρούλο του 17ου αιώνα.
Στην κάτω πόλη υπάρχουν και άλλοι μικρότεροι ναοί όπως ο Άγιος Ανδρέας, η Αγία Άννα, ο Άγιος Δημήτριος και πολλοί άλλοι.
Powered by WhatsApp Chat